Joannes Tourneur

In het kartuizerklooster van Scheut bij Anderlecht, later binnen de stad Brussel gevestigd, hebben belangrijke kroniekschrijvers geleefd: Joannes De Groote, Joannes Tourneur, Judocus Smit, Marcellus Voet, Mathias Tsergoossens, Petrus De Wal.

Biographia
Bij zijn keuze voor de Orde van de Kartuizers is Joannes Tourneur ingetreden te Sscheut. Hij werd gekleed op 8 november 1545 en deed een jaar later professie. Hij was achtereenvolgens sacrista (1550-1553), procurator (1553-1559, 1560-1562) en vicaris (1559-1560). In augustus 1562 vertrok hij naar de kartuis te Lier, waar hij verbleef tot 11 of 26 september van dat jaar. Vier jaar later, op 6 augustus1566, overleed hij als hospes in het kartuizerklooster te Herne. Tourneur is in de eerste plaats bekend om zijn voortzetting en bewerking van Marcellus Voets Liber fundationis en om zijn Nederlandse vertaling van deze Kroniek van Scheut.
...

Opera
• Liber fundationis
“Naer dat ick hebbe gelesen eenen boeck gescreven in latijnscher spraken welcke het gemeÿn volck niet en verstaet, den welken van ouderdom begost te verdonckeren, alzoe dat hij niet langhe perfectelick en zal connen gelesen wordden, hebbe ick eerstmael inden jaere xvc lviii, inde oegstmaent naersticheÿt gedaen den zelven boeck te vernieuwen ende van woerde tot woerde vuÿtgescreven, op dat het ghene dat daer inne stondt te langher mocht in memorien blijven. Want in dien tijden was ick bevaen met lichaemelicke siecten ende hopende inder goedertierenheÿt van onser liever vrouwen van gratien wiens miraculen ende wille daer inne stondt gescreven nam ick voer mij alle neersticheÿt te doen om dat propoest te volbringen. Dwelck ic op min dan xviije dagen volbracht, niettegenstaende dat ick andere becommeringen hadde aengaende der procuratien vanden goidshuijse daer ick inne was ende meer dan vijff jaeren te voren hadde geweest”.
...
• Hoe dit convent van Ons Vrouwe van gratie der ordenen van den chartroesen gemenlick genoemt Tschuete es gefundeert buyten Brussele, gevolgd door een lijst De libris continentibus omnia que in ecclesia, refectorio, capitulo et misse officio leguntur et cantantur.1
“Hier naer inden jaere xvc lxii in die oegstmaent met voergaende lange sollicitatie om niet alleenlick vander procuratien verlaten te sijn, maer oeck om een andere convent te hebben midts zekere redenen daer toe porrende, gecomen sijnde int huijs van Liere ende aldaer geweest sijnde omtrent zeven weken in geheelder inwendigher ende vuijtwendigher rusten, es mij goetgedocht ende oeck duechdelic buijten huijse voer het huijs te arbeÿden. Principaelick wel wetende dat zeer luttel oft egheene persoonen vanden cloistere van onser liever vrouwen van gratien, en wisten vanden oirspronck van den cloistere te spreken. Dus hebbe ick ter herten genomen ende een vast propoest gemaect het principaelste vanden boeck inden latijn die ick hadde geheel van woerde tot woerde gescreven over te setten in dietscher spraken, nochtans niet van woerde tot woerde noch geheel, maar alzoe veel als van noode es te weten om die devotie te verwecken. Ontwijfelicken het es een heÿlighe plaetse daer het cloister es gesticht. Want zekere teekenen zijn aldaer gebuert gelijck hier naer wordt verhaelt”.
....

Biblio + : Prosopo Cartusiani BE - J

  • 1. Schematische beschrijving van het handschrift
    tituli alii
    - Historie van het Clooster van de Chartroesen tot Scheut by Brussel geadmitteert in de selve stadt int jaer 1454 (titel volgens [Soenen 1972]1389, [Soenen 1978]493, n. 31)
    - Hoe dat convent van O.L. Vrouwe van Gratien der ordenen van de Sartroysen, ghemeynlyck genoemt Scheut, is gefundeert buyten Brussele
    bibliotheca: Den Haag, Koninklijke Bibliotheek (Nationale Bibliotheek van Nederland)
    sectio: Handschriften
    codicis numerus: 71 G 25
    foliorum numerus: 203 f.
    auctor / translator: Tourneur Joanes O.Cart.
    origo: Lier, kartuizers
    datatio: 1562
    possessores
    - Nuewens Anton Jozef, tot 1811 (Vooraanstaand Brussels griffier, rentmeester en koopman, † 1813. Zie J. Deschamps, ‘De veiling van de bibliotheek van de Brusselaar Anton Jozef Nuewens in 1811’, in : Cultuurgeschiedenis in de Nederlanden van de renaissance naar de romantiek, Leuven & Armsfoort 1986, p. 133-149)
    - Gérard Georges Joseph, vanaf 1811 (G. J. Gérard, † 1814, was een Brussels historicus en numismaat. Hij kocht het handschrift op de veiling van Nuewens’ bibliotheek. In de veilingcatalogus staat het handschrift getiteld als: Hoe dat convent van O.L. Vrouwe van Gratien der ordenen van de Sartroysen, ghemeynlyck genoemt Scheut, is gefundeert buyten Brussele. — Ibidem, p. 139)
    - 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, vanaf 1932
    biblio: [Soenen 1978]492-493
    internexus
    - https://webggc.oclc.org/cbs/DB=2.37/XMLPRS=Y/PPN?PPN=310824249
    - https://bnm-i.huygens.knaw.nl/tekstdragers/TDRA000000003593
    annotatio
    Deze profes van de kartuis te Scheut bij Anderlecht, waar hij de functies van sacrista, procurator en vicaris uitoefende, transcribeerde en vervolledigde in 1558 het Liber fundationis samengesteld door Marcellus Voet († 1487), voortgezet door Judocus Smit (Josse Smets, † 1532) en hemzelf tot in het jaar 1531 ([Pil 1951]7, [Soenen 1972]1388). In 1562, toen hij enkele maanden als hospes in het kartuizerklooster van Lier verbleef, vertaalde hij de geschiedenis van zijn professiehuis naar het Nederlands ([Soenen 1972]1389, n. 2). Op het einde hiervan bevindt zich een lijst De libris continentibus omnia que in ecclesia, refectorio, capitulo et misse officio leguntur et cantantur (f. 196r-198v), die hij als sacrista te Scheut in 1551 had opgesteld. Hij stierf in 1566 als hospes (?) in de kartuis te Herne. – © Frans Hendrickx.