Fontes

1. Fontes archivales. Conspectus generalis1
Antwerpen, Bisschoppelijk Archief
Kartuizers van Antwerpen en Lier
- ongeveer 1155 akten waarvan 134 dateren uit de 14e eeuw, 531 uit de 15e eeuw.2
- nrs. K19 en K 20 bevatten kopieën van akten en diverse documenten in verband met het beheer van goederen.

Antwerpen, FelixArchief (Stadsarchief)
I. Ancien Régime, Stadsbestuur, Omliggende dorpen: Kiel
• Werken
- nr. PK 1201: “Jaerboek der heerlijkheyd van den Kiele”, loopt over de jaren 1246-1787, met enkele losse nota's over 1789-1799, auteur: Jan-Baptist Van der Straelen.3
- nr. PK 1202: “Beschrijving van het dorp en heerlijkheid van den Kiele”, is een eerste opstel van Jan-Baptist van der Straelen van zijn Kronijk van Het Kiel (zie PK#1201).4
• Archief van de Drossaard van Het Kiel, eredienst: 1548-1793 brieven, rekwesten, verorderingen5
- nr. PK 1210: kopies van akten betreffende de heerlijke rechten van de kartuizers en de verkoop ervan aan de stad Antwerpen.
- nr. PK 1223: toelating tot het bouwen van de kapel op de oude begraafplaats van de kartuizers (1548).6
• Archief van de Schepenen van Het Kiel, Gerecht, Processen en vonnissen
-nr. PK 1284: Proces van de prior van de kartuizers van Lier, geïntimideerde, tegen notaris P. van Breuseghem, suppliant.7
- nrs. PK 1285, PK 1286, PK 1289, PK 1292, PK 1294, PK 1295, PK 1301, PK 1303, PK 1304: processtukken waaruit betrokkenheid van de kartuizers blijkt.
II. Private Archieven, Religie en levensbeschouwingen, Archieven van kerken en kloosters, Kerkelijke instellingen
• Reguliere geestelijkheid te Antwerpen: mannenkloosters
- nr. KK 499: ridder Wouter van der List, die de heerlijkheid van Het Kiel aan de kartuizers heeft verkocht, verklaart, voor schepenen van Antwerpen, borg te blijven voor alle lasten en kommer die op deze heerlijkheid drukken, gedateerd 11 december 1410, twee schepenzegels.8
- nr. KK 500: notariële akte waarin Jacob Gobbensone erfrenten ten belope van 12 viertel rogge op goed te Oostmalle en drie stukken beemd aldaar schenkt aan de kartuizers van Antwerpen. Met vidimus van twee Antwerpse schepenbrieven van 7 april 1431, gedateerd 29 mei 1433, gevidimeerde akten in het Nederlands, geen notarieel merkteken.9
- nr. KK 501: Aloud, abt van Sint- Michiel, vidimeert het charter van hertog Filips de Goede van 11 mei 1433, waarbij 7 schepenen in de heerlijkheid van Het Kiel worden gecreëerd, gedateerd 30 juni 1433, zegel ontbreekt.10
- nr. KK 502: charter, waarvan zegel ontbreekt, gedateerd 6 oktober 1438!11
- nr. KK 503: hertog Filips de Goede vidimeert de oorkonde van 14 januari 1441, waarbij Jan De Coninc, rentmeester der domeinen van Antwerpen, Herentals en Lier, aan de kartuizers land in erf heeft gegeven op Het Kiel, tussen het klooster en de Schelde, gedateerd 22 juni 1441, hertogelijk zegel in perkamenten omhulsel.12
- nr. KK 504: Claus van Herlem († 1473), procurator van de kartuizers buiten Antwerpen, ruilt met Dankaert De Moelnere, voor schepenen van Antwerpen, een erfrente van 1 gouden Antwerps schild voor een erfrente van 1 oud Frans schild, gedateerd 9 mei 1444, twee zegels waarvan één ontbreekt.13
- nr. KK 505: Maximiliaan van Oostenrijk vidimeert de privileges van de kartuizers op Het Kiel, verleend door Filips de Stoute (augustus 1401), Antoon van Bourgondië (6 mei 1430), gedateerd 26 januari 1500, zegel ontbreekt.14
- nr. KK 506: de kartuizers van Lier verkopen, voor schepenen van Antwerpen, de gronden op Het Kiel aan de stad Antwerpen, gedateerd 29 oktober1547, zegels ontbreken.15
- nr. KK 507: register in 19e-eeuwse kartonnen band met afschriften van brieven van de heerlijkheid Het Kiel (1354) (1394) (1401) (1410) (1410) (1487); afschrift van charter van Philips de Goede over vererving van land op Het Kiel aan de kartuizers (1441); uittreksels uit het cijnsboek van de kartuizers (15e eeuw), uittreksel uit authentiek afschrift van het contract van 20 november 1540 waarbij de stad Antwerpen de heerlijkheid van Het Kiel heeft gekocht, betreffende vrijdom van consumpties; schepenbrief aangaande een bleekhof door de kartuizers verhuurd (1717); rekwest van de kartuizers aan de gouverneurs (1754) met 18e-eeuwse afschriften van het octrooi van de aartshertogen voor de kartuizers van Vucht om goederen te verkopen in de Verenigde Provinciën mits aankoop van nieuwe goederen in de Zuidelijke Nederlanden (1615); 18e-eeuwse lijst van goederen door de kartuizers verkocht in 1615; idem gekocht in 1615; stukken van de kartuizers van Lier (1551-1570); rekwest aan de magistraat van Antwerpen (1589-1590); periode 1354-1799.16
- nr. KK 508: bundel met onder meer een uittreksel uit stadsregister betreffende de koop door de stad van schorren op Het Kiel (1547) en een Maenboek van de boeken verkogt in het gesupprimeert klooster der paters Cathuysers binnen Antwerpen op 2-3 Mey 1785, periode 1547-1785.17
- nr. KK 509: bundel processtukken van de kartuizers van Lier tegen de stad Antwerpen (1678-1683) en van de kartuizers van Antwerpen tegen de stad Antwerpen (1578-1598) (1634-1636) (1695) en tegen de Facons (z.j.), periode 1578-1695.18
• Reguliere geestelijkheid buiten Antwerpen: Lier Kartuizers
- nr. KK 1419: kwitantie voor 64 florijnen, afgeleverd door broeder Henricus Bruyne († 1548), prior van de kartuizers te Lier, aan Joannes Merhout († 1550) van de kartuizers bij Brussel, 7 maart 1547.19
- nr. KK 1420: twee kwitanties voor de ontvangst van cijnzen.

Antwerpen, Rijksarchief
I. Abdijen en kloosters, commanderijen
• Archief van het klooster van de Kartuizers te Antwerpen (1356-1790)20
- nr. 1: Verzameling losse stukken. 14e-18e eeuw, 1 pak.
1. schenking door Margareta vrouw van Niklaas Vaerdende aan de kartuizers te Antwerpen, 1356 (zie charters Kartuizers Lier).
1bis. schrift van 21 bladen met een kopie van een handschrift van de 16e eeuw; verklaring afgelegd door de prior en de kartuizers, in de buurt van Antwerpen, aan de commissaris van Z.M. betreffende de aflossing van de schulden op alle goederen verworven door het klooster sedert 1437, Lier.
2. testament van de novice Embertus Hellincx († 1725), opgemaakt alvorens de geloften uit te spreken, 18 oktober 1677, Antwerpen.
3. grote reeks huurcontracten van de tijd voor de afschaffing van het klooster, nr. 116 van de inventaris van de Ontvanger van de Domeinen te Antwerpen.
4. huurcontracten van goederen te Dilbeek en te Sint-Joost-ten-Node,1764-1788, Antwerpen.
6. omslag met 4 titels van renten ten laste van de Staten van Brabant.
7. omslag met titels van renten ten laste van de stad Antwerpen, 23 juni 1519, 6 augustus 15?3, 16 januari 1625, 18 augustus 1659, 30 augustus 16?9, 1? april 1669.
8. omslag met verschillende papieren.
9. belofte in het voordeel van het klooster. Akte op perkament, 3 maart 16?9 (zie charters).
- nr. 2: Rentenboeken.
titel op de band: "Dry Renteboeck der chartroysen", omdat er 3 verschillende rentenboeken in samengebonden werden, nl. die van 1345, 1383 en 1407; opnieuw ingebonden in de 17e-18e eeuw in een bruin lederen band, waarbij men voor- en achteraan 12 folio's in papier uit die tijd heeft bijgevoegd.
1. eerste rentenboek (1345) waarschijnlijk voor het grootste deel verloren gegaan bij de nieuwe inbinding; slechts 2 folio's op perkament overgebleven, die bovendien nog een veel later geschreven korte inhoudstafel van het rentenboek van 1383 en enkele gegevens aangaande de aan- en verkoop van goederen en renten tussen 1352 en 1395 bevatten.
2. tweede rentenboek (1383), grotendeels in dezelfde hand, bevattende renten in Antwerpen, gerangschikt volgens de straten, in 2 kolommen met links de naam van degene die de rente moest betalen en rechts het verschuldigd bedrag, met daaronder een korte omschrijving van het goed en in margine de dag, waarop de rente diende betaald (f° LI-LXVv); cijnsen, die de bewoners van Het Kiel als herencijns moesten betalen, in 2 kolommen verdeeld met links de cijnsen in geld en hennen en rechts de cijnsen in graan, en daaronder een bondige omschrijving van de goederen en een nauwkeurige aanduiding welk deel van de cijns aan de kartuizers toekwam, en welk deel aan Wouter van der List, die toen de helft der heerlijkheid van Het Kiel bezat (f° LI - f° LXVv); gedetailleerd overzicht van alle gronden, bossen en weiden, die de kartuizers op Het Kiel bezaten, met aanduiding van de grootte, de naam van de huurders, de huurprijs en het laatste jaar der verhuring, gevolgd door de goederen en renten in andere plaatsen rond Antwerpen, begonnen na 11 mei 1385 door dezelfde schrijver (f° LXXIIIv-C); op het einde van dit rentenboek werden ook enkele gegevens geschreven omtrent schenkingen, aankopen en verkopen uit de periode 1406 tot 1425 met vermelding van de prijs.
3. derde rentenboek, begonnnen op 21 juli 1407 door de schrijver, die ook in het oudste cartularium de renten in Antwerpen en Bergen op Zoom schreef; 32 folio's (f° CV-CXXXVII) op papier en perkament in quarto; bevattende erfrenten (tot f° CXXIX) en sommen, die voor de landen, door de kartuizers verhuurd, moesten betaald worden.
4. lijst van weldoeners ingebonden, van groter formaat als de andere boeken en op gebrekkige wijze versneden, zodat de rentenota's gedeeltelijk verdwenen; 7 folio's (f° CXXXIX-CXLVI) op perkament, waarvan slechts de helft beschreven, in 2 kolommen met namen van weldoenerss en hun giften, tot 1410 blijkens de later bijgeschreven titel; er wordt verwezen naar een ongekend voorgaand en een volgend deel; op het einde volgen enkele later toegevoegde namen van weldoeners met overlijdensdatum en plaats waar zij begraven werden.
- nr. 7-8: Manualen van de ontvangsten van hun goederen en renten, 1767-1788, twee delen.
- nr. 9: Manuaal van de ontvangsten en uitgaven van passieve en actieve renten. 1775-1789, 1 deel.
- nr. 10: Nieuw manuaal van de ontvangsten en uitgaven gemaakt door de beheerder C.J.Wouters, 1790, 1 deel.
- nr. 11: Manuaal van de betaling van cijnzen en passieve renten en van de ontvangsten van actieve renten van deze gemeenschap, 1713-1715,1 deel.
- nr. 12: “Copia lettere magne multorum previllegiorum diversorum ducum et ducissarum domui beate Katherine, ordinis carthusiensium, juxta hantwerpiam concessorum”, 15e eeuw, 1 deel.
- nr. 13: Charters. 14e-18e eeuw, 1 pak.
- nr. 14: Cartularium.21
f° 1-4: leeg.
f° 4-64: goederen en renten buiten Antwerpen.
f° 65-82: privilegiebrieven en oorkonden betreffende de organisatie.
f° 83-219: goederen en renten buiten Antwerpen.
f° 220-227: leeg.
f° 228-296: goederen en renten te Antwerpen.
f° 297-332: goederen en renten te Bergen-op-Zoom en omgeving.
f° 333-350: goederen te Boortmeerbeek.
f° 351-363: goederen te Gestel, Reet, Waarloos en Rumst.
f° 364-372: inhoudstafel.
- nr. 15: Grond- en inkomstenboek (rentenboek), 1427, 1 deel.22
in een wit kartonnen band ingebonden; bevatte oorspronkelijk 172 folio's, op papier en perkament in quarto; een klein deeltje (f° 113-128v) berust op het Archief van het Aartsbisdom Mechelen.
f° 1-128) goederen en renten ingeschreven in topografische volgorde, gelijkaardig aan vorige rentenboeken, nu met vermelding van het jaar van verkrijgen van de goederen en soms de betaalde prijs; op 30 April 1427 begonnen door de procurator Jan van Helmont († 1430); latere schrijvers hebben ook hier 29 namen van cijnsplichtigen veranderd, goederen bijgeschreven of doorstreept.
f° 129-144: Notabilia domus divers, bevattende allerlei aantekeningen over processen en moeilijkheden in verband met de administratie van de goederen, gevolgd door allerlei nota's over de administratie der bossen in Reet, Kontich, etc.; ingeschreven door de opvolgers van Jan van Helmont, voornamelijk door Jan Taets († 1438) en Jan Set († 1474), in de jaren 1430-1440.
f° 145-148: 2 inhoudstafels; de eerste geeft een overzicht der verschillende kapittels in dezelfde volgorde als ze in het rentenboek werden ingeschreven; de tweede tafel met de verschillende kapittels in alphabetische orde gerangschikt.
f° 149-157v: leeg.
nieuw rentenboek, waarschijnlijk opgesteld in de tweede helft van de 15e eeuw en beperkt tot Het Kiel.
f° 172 een korte inventaris uit 162 van al de rentenboeken die de kartuizers op dat ogenblik bezaten; hieruit blijkt dat zij naast de reeds genoemde rentenboeken nog twee gelijkaardige boeken hadden van 1354 en 1366, beiden op perkament en in een boek samengebonden; verder moeten ze nog 5 of 6 zeer oude rollen over de renten binnen Antwerpen, buiten Antwerpen, Het Kiel en Boortmeerbeek gehad hebben, benevens 5 of 6 cijnsboeken op papier.
- nr. 16: Register van goederen van het klooster in alfabetische volgorde van de plaatsnamen en met vermelding van de betaling der schulden, 1740-1769, 1 deel.
- nr. 17: Manuaal van de huizen, hoeven, gronden, renten, enzovoort, in de omgeving van Antwerpen, 1731-1768, 1 deel.
- nr. 18: Manuaal van hoeven, renten, cijnzen, gronden, enzovoort, buiten Antwerpen, te Oosmalle, Vlimmeren, Rijkevorsel, Ouwen, Grobbendonk enz.,1711-1753, 1 deel.
- nr. 19: Goederen te Oostmalle, 1653, 18e eeuw, 2 stukken.
- nr. 20: Register van onze landen in het Leus, met contracten, rekeningen, betalingen, enzovoort. De rekeningen betreffende tienden te Zwijndrecht en Melsele, [1491], 1650-1676,1 deel.
- nr. 21: Twee manualen van gronden, hoeven, renten, tienden, enzovoort, onder Vlaanderen, Zwijndrecht, Melsele enz., 1713-ca.1734, 1732-ca. 1768, 2 delen.
- nr. 22: Stukken betreffende goederen te Zwijndrecht en Melsele, 17e eeuw, 1 pak.
- nr. 23: Stukken betreffende goederen te Zwijndrecht, 17e eeuw, 1 omslag.
- nr. 24: Twee manualen van hoeven en renten “De bourcoishoven ende renten” onder Dilbeek, Brussel, Namen en Bergen, 1713-1735, 1731-ca. 1768, 2 delen.
- nr. 25: Akte betreffende de molen “De Westmoer” in West-Vlaanderen, 16 juni 1646, 1 stuk.
- nr. 26: Renten, 1640-1741, 1 omslag.
- nr. 27: Rekeningen van de ontvangsten en uitgaven van de procureur van het klooster, 1776, 1780-1781, 1782, 4 katernen.
- nr. 28: Staat van de verworven goederen en verplichtingen na de afschaffing van het klooster, 26 apr. 1783, 1 deel.
- nr. 29: Inventaris van de archieven, 1779, 1 katern.
- nr. 30: Cartularium van renten en goederen van de “Grote Kartuizer van Savoie in Brabant”, 1392-1536, 16e eeuw. 1 deel.23
- nr. 31: Charters betreffende het klooster Nazareth te Lier., niet gedateerd, 1 pak.
- nr. 39: Manuaal van de goederen van de kartuizers van Antwerpen, evenals van hun renten onder Oostmalle, Vlimmeren, Rijkevorsel en Ouwen in het graafschap Grobbendonk, 1713,1 deel.
- nr. 40: Stukken betreffende stichting der kartuizers van Antwerpen.; bevat ook documenten betreffende de schuldeisers van Mark Musien, 16e-17e eeuw, 1 deel.
• Kartuizers van Lier [in depot: Lier, Stadsarchief24]
- nr. 1: Chartarium, bestaande uit 61 originele akten, waarvan 9 14e-eeuws en 28 15e-eeuws.
- nr. 2: Diverse stukken van 15e tot 18e eeuw betreffende administratie van de goederen en privileges.
- nrs. 3-6: Registrum omnium bonorum, rekeningenboeken over de jaren 1561-1562, 1564-1565, 1569-1570, 1571-1572.
- nr. 7: Register betreffende geldrentes uit de periode ca. 1610 en 1638-1639.
- nr. 8: Goedereninventaris opgemaakt in 1765 met het oof op het aanmaken van figuratieve kaarten van alle bezittingen; voor een groot aantal percelen, verkocht tijdens de periode van de Franse overheersing, is de verkoopdatum vermeld.
- nrs. 9-10: Registers betreffende renteniers op Het Kiel gedurende de periode 1731-1783.
- nrs. 11, 14: Ontvangstenboeken betreffende cijnsen en renten te Antwerpen en onmiddellijke omgeving uit de periode 1709-1720 en 1768-1787.
- nrs. 12-13: Goederen- en ontvangstenregisters (nrs. 12, 13) opgesteld rond 1735 en in 1760; aan het einde van elke register staan de ontvangen cijnsen genoteerd.
- nr. 15: Cijnsen- en rentenboek opgesteld in 1753.
- nrs. 16-18: Cijnsenboeken betreffende de periode 1674-1792.
- nrs. 19- 21: Registers opgesteld door de beheerder van de goederen na de opheffing van het klooster.
- nr. 22: Obituarium vanaf 15e tot 18e eeuw in verschillende handen bijgewerkt.25
f° 1-122: necrologium van monniken en weldoeners per kalenderdag.
f° 124-131: een tiental oorkonden in verband met religieuze zaken
f° 132-139: lijst van weldoeners.
f° 140: een chronologische lijst van de priors sedert de helft van de 16e eeuw tot de 18e eeuw.
- nr. 23: Cartularium ingebonden in perkament en bevat 332 folio's waarvan de 24 eerste en 70 laatste op papier; de anderen op perkament; inhoudstafel vooraan (17e eeuw); voor het grootste gedeelte geschreven op het einde van de 16e eeuw; bevat uitsluitend akten van goederen en renten, die de kartuizers verkregen vóór de overplaatsing naar Lier en die zij in de tweede helft van de 16e eeuw nog bezaten; de meeste akten vindt men dan ook terug in het oude cartularium, slechts voor de periode 1485-1543 vindt men verschillende nog niet opgeschreven akten; anderzijds treft men vele oorkonden uit het eerste cartularium niet aan in het tweede, bijv. alle akten betreffende goederen en rechten, in Bergen-op-Zoom; na dit deel volgen nog 70 folio's op papier, die hoofdzakelijk oorkonden bevatten uit de 17e eeuw.
- nrs. 24-25: Ontvangstenboeken gelijkaardig aan nrs. 11 en 14, opgesteld in resp. 1720 en 1740.
- nrs. 26, 28: Diverse stukken betreffende de administratie van de goederen uit de periode van de 17e en 18e eeuw.
- nr. 27: Passio Dominica waarvan één van beide kartuizers met dezelfde naam Joannes de Harlem († 1535) / Joannes de Haerlem († 1539) de auteur is en welk traktaat uit diens professieklooster afkomstig is26. Het manuscript werd op 3 maart 1972 overgebracht naar het handschriftenkabinet van de KB Brussel en wordt hier bewaard onder de signatuur IV 857.27
II. Archief van het Feodaal Hof van Mechelen
- nrs. 3, 5, 8, 14, 22, 27, 33: losse akten betreffende feodale goederen die de kartuizers bezaten.
III. Provinciale archieven
- Reeks A, nr. 87-5: goederen- en inkomstenstaat uit 1783 (nr. 87-5).
- Reeks B, bevattende aanplakbiljetten voor de verkoop van goederen daterende uit de periode na de opheffing. De nrs. 1-17 van het archief der Nationale Domeinen bevatten een index van genoemde affiches.

Brussel, Algemeen Rijksarchief
- Conseil d'État, nrs. 1409: twee stukken.
- Jointe des Amortissements, nrs. 262-264: stukken betreffende amortisatie van conventuele goederen in 1753.
- Comite de la Caisse de Religion, nrs. 53, 63, 73 (113), 211, 280, 285, 424, 425: stukken betreffende de opheffing en het daaropvolgende beheer van de goederen.
- Commissariat général civil, nr. 177.
- Conseil des Finances, nr. 8129.
- Conseil du Gouvernement Général, nrs. 1415 en 1416.
- Chambre des Comptes, nrs. 46394-46396, 46444, 46459, 46482, 48329-48335.
- Cartes et Plans manuscrits, nr. 623: plan van de opgeheven kartuis (zie ook het stadsplan van Lier onder nr. 1170); nrs. 3075, 3076, 3077, 3078, 3080, 3081 en 3083: plannen van gronden en boerderijen van de kartuizers.

Grande Chartreuse, Archives
Onder het nr. A-v, 9a wordt het Cahier Chartreuse d’Anvers, Sainte-Catherine-du-Mont-Sinai (Kiel, puis Lierre), Province de Teutonievan Palémon Bastin († 1933)28 bewaard dat veelzijdige informatie, eigenhandig geschreven of vergaard uit andere bronen, over deze huizen bevat.

Lier, Archief van Sint-Gummarus
Handschriften van kanunnik Drymans29
- nr. 1263: kopie van een 47 folios tellend Necrologium ordinis Garthusianorum Lyrae bijgehouden tot 178330 bevattende vele namen van kloosterlingen uit de 17e en 18e eeuw die niet voorkomen in het obituarium bewaard in het Rijksarchef Antwerpen, Kerkelijk Archief, fKartuizers van Lier, nr. 22, heden onder dezelfde toegang bewaard te Lier in het Stadsarchief.31
- nr. 1265: gegevens m.b.t. de stichting en de problematische jaren 1578-1581.
- nr. 12613: Nederlandse vertaling van het gedeelte uit de statuten betreffende de conversen en donaten.

Mechelen, Archief van het Aartsbisdom
Kartuizers
Uittreksels uit rekenboeken van de kartuis van Lier, waarin genoteerd werd wat de kartuis aan de Grande Chartreuse moest afdragen, 16e eeuw.32

2. Fontes archivales. Doumenta particularia
• Cartularium s. XV.
• Die guederen die toebehoerende sijn den goetshuys van der chaertrosen by Antwerpen 1427.
• Index copiarum litterarum bonorum domus almae Cartusiae s. XVI.
• Listes des pensionnaires. Registre dans lequel se trouvent inscrits, par villes et communes, les noms des religieux et religieuses des couvents supprimés, avec, en note, l'indication de la date de leur décès.

Namen van kartuizers in Lier, volgens de Listes des pensionnaires ..., in: ARA Brussel, Comité voor de Religiekas, inv. nr. 139, f. 13v (naar de aantekeningen van Hendrik Delvaux)33:

Antoine [Antonius] De Witte, gestorven op 15 februari 1784 — ALM012.
Jean [Ignatius] Schellinckx, gestorven op 1 januari 1784 (of 31 december 1783) — ALM091.
Benoit [Benedictus] Vanden Brule, gestorven op 6 augustus 1785 (of 14 augustus 1785) — ALM022.
Adrianus-Jacobus Charles [Carolus] Harts, zestigjarige, gestorven op 27 april 1788 — ALM031.
Petrus-Carolus Jean [Joannes] Leuckx, gestorven op 3 oktober 1783 — ALM135.
François [Franciscus] La Ruelle, 60 jaar in maart 1795, gestorven op 5 november 1789 — ALM042.
Gommaire [Bruno] Thomas, 60 jaar in mei 1805 — ALM030.
Pierre [Petrus] Van Roosenbroeck, 60 jaar in juni 1811 — ALM213.
Jacques [Jacobus] Lavens, 60 jaar in maart 1809 — ALM098.
Gommaire [Gommarus] Janssens, zestigjarige — ALC008.
Jean [Joannes] Verberght, zestigjarige, gestorven op 27 mei 1787 — ALC019.

Addendum
Volgens de Liste des individus — Lierre, in: ARA Brussel, Comité voor de Religiekas, inv. nr. 425 (naar de aantekeningen van Hendrik Delvaux)34:
monniken
Antoine De Witte, geboren te Antwerpen, 72 jaar, geprofest op 23 novembert 1733, verblijf te Lier.
Ignace Schellinckx, geboren te Mechelen, 79 jaar, geprofest op 22 oktober 1724.
Benoit Van den Brule, geboren bij Breda, 75 jaar, geprofest op 17 oktober 1728, verblijf te Lier.
Charles Harts, geboren te Lier, 67 jaar, geprofest op 26 november 1741, verblijf te Lier.
Jean Leuckx, geboren te Tollembeek, 60 jaar, geprofest op 3 juni 1743, verblijf te Lier.
François La Ruelle, geboren te Antwerpen, 47 jaar, geprofest op 1 november 1757, verblijf te Lier.
Bruno Thomas, geboren te Antwerpen, 37 jaar, geprofest op 14 december 1765, verblijf te Antwerpen.
Pierre Van Roosenbroeck, geboren te Boechout, 31 jaar, geprofest op 16 juni 1776, verblijf te Boechout.
Jacques Lavens, geboren bij Antwerpen, 33 jaar, geprofest op 16 juni 1776, verblijf te Antwerpen.
conversen
Gommaire Janssens, geboren te Nijlen, 73 jaar, geprofest op 1 augustus 1737, vervbijf te Lier.
Jean Verberght, geboren te Duffel, 70 jaar, geprofest op 7 augustus 1738, verblijf te Lier.
novicen
Antoine Mortelmans, geboren te Antwerpen, 25 jaar, gekleed op 16 december 1781 — ALM010.
Martin Van Cauwenhoven, geboren bij Delft, 27 jaar, gekleed op 16 december 1781 — ALM182.
Donatien Risack, geboren te Nieuwpoort, 23 jaar, (nog) niet ingekleed — ALM036.

Zie ook: Het lot van de kartuizers na de opheffing in 1783 / De Grauwe Jan.

• 1246, februari: Hendrik II, hertog van Brabant, stelt de mannen van Hugo Nose op ’t Kiel vrij van alle lasten, doch beslist dat de zaken van hoger gerecht zullen beslist worden voor de schout en schepenen van Antwerpen (februari 1246), ed. [Goetschalckx1907]39-40.
• 1290, 19 april: Hertog Jan I beslist dat de laten van ’t Kiel terechtstaan voor de schepenbank van Antwerpen (19 april 1290), ed. [Goetschalckx1907]40-41.
• 1324, 24 maart: Verdrag tussen het kapittel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de priorij van de kartuizers op ’t Kiel (24 maart 1324), ed. [Goetschalckx1907]44-45.
• 1324, 18 juli: Hertog Jan III schenkt aan de kartuizers van ’t Kiel de toelating om zich binnen de grenzen van het hertogdom zoveel goederen aan te schaffen noodzakelijkerwijs ten belope van een jaarlijkse rente van 200 pond tournois, en amortiseert die goederen op voorhand (18 juli 1324), ed. [Goetschalckx1907]45-46.
• 1325, 20 april: De stadhouder van de bisschop van Kamerijk keurt het verdrag goed, het jaar tevoren tussen het kapittel van de Onze-lieve-Vrouwekerk en de priorij van ’t Kiel gesloten (20 april 1325), ed. [Goetschalckx1907]46-47.
• 1327, 17 maart: De priorij van Sint-Katrien te Kiel krijgt verscheidene goederen uit de nalatenschap van Margareta, weduwe van Theobald Madere, te Ekeren, Hoevenen en Wilmarsdonk (17 maart 1327), ed. [Goetschalckx1907]47-48.
• 1328, 1 februari: akte met betrekking tot de tussenkomst van onder meer Henricus prior B. Catharinae juxta Antverpiam35 bij de stichting van het kartuizerklooster te Zelem, in: A. Miraeus, Diplomatum Belgicorum Nova collectio sive Supplementum ad Opera diplomatica Auberti Miraei, ed. J.-F. Foppens, dl. 3, Bruxellis [Brussel] 1734, 157-158.
• 1328, derde zondag van de advent: akte waarin prior-generaal Haymo in 1327 onder meer aan de prior van het Antwerpse kartuizerklooster de opdracht geeft te helpen bij de oprichting van de kartuizen te Zelem en Sint-Martens-Bos, in: A. Miraeus, Diplomatum Belgicorum Nova collectio sive Supplementum ad Opera diplomatica Auberti Miraei, ed. J.-F. Foppens, dl. 3, Bruxellis [Brussel] 1734, 433-434.
• 1335, 1 oktober: Geraart van Wesemaal, heer van Merksem, meldt dat Beatrijs van Buseghem, de tienden welke zij te Merksem bezit, verkoopt aan de priorij van de kartuizers op ’t Kiel (1 oktober 1335), ed. [Goetschalckx1907]48-49.
• 1336, 23 juni: De priors der kartuizers van Macourt en Sint-Martens-Bos maken de vereiste omschrijvingen voor de priorij van Sint-Katrien op ’t Kiel (23 juni 1336), ed. [Goetschalckx1907]50-51.
• 1337, 16 februari: Guillelmus, nieuw gekozen en bevestigde bisschop van Kamerijk, geeft de toelating aan de prior van Sint-Katrien op ’t Kiel om diens nieuw gebouwd klooster, zijn kerk en zijn kerkhof te laten wijden door gelijk welke bisschop of aartsbisschop, op voorwaarde slechts dat die katholiek is (16 februari 1337), ed. [Goetschalckx1907]51-52.
• 1337, 24-25 maart: Cono, hulpbisschop van Luik, getuigt dat hij de kerk, vijf altaren en het kerkhof van het klooster van Sint-Katrien op ’t Kiel heeft gewijd en verscheidene aflaten heeft geschonken (24-25 maart 1337), ed. [Goetschalckx1907]52-53.
• 1338, 16 april: Schepenen van Turnhout verklaren dat Jan Brekenere, schout te Antwerpen, de goederen van het klooster der kartuizers van ’t Kiel rond Turnhout in erfpacht heeft genomen (16 april 1338), ed. [Goetschalckx1907]53.
• 1345: De algemene prior en het algemeen kapittel der kartuizers keuren de omschrijvingen, op 23 juni 1336 gedaan, goed en beslissen dat de omschrijving der goederen zich 15 uren wijd rond Antwerpen zal uitstrekken (1345), ed. [Goetschalckx1907]53-54.
• 1350, 28 maart: Jan van Wijneghem en zijn gade Margareta schenken hun goederen op ’t Kiel, vijfentwintig bunder groot, aan de priorij der kartuizers aldaar (28 maart 1350), ed. [Goetschalckx1907]55.
• 1351, 29 januari: Hertog Jan III geeft zijn toestemming aan voorgaande overdracht ten voordele der priorij op ’t Kiel (29 januari 1351), ed. [Goetschalckx1907]55-56.
• 1351, 16 augustus: Ander schrijven van hertofg Jan III veroorlovend dat de priorij van Sint-Katrien voornoemde leengoederen en andere goederen bezat (16 augustus 1351), ed. [Goetschalckx1907]56-57.
• 1354, 22 februari: Leenverhef van een vierde der heerlijkheid van ’t Kiel, door de priorij van ’t Kiel, tegen Jan Zimaere verkregen (22 februari 1354), ed. [Goetschalckx1907]57.
• 1368, 17 mei: Arnold van Hovorst en Jacob van Brussel getuigen dat de priorij van Sint-Katrien bij haar oorsprong slechts een inkomen had van drieënhalf pond tournoois (17 mei 1368), ed. [Goetschalckx1907]58.
• 1381, 16 september: Ridder Jan van Cruninghem verkoopt het vierde deel der heerlijkheid van ’t Kiel aan de kartuizers aldaar (16 september 1381), ed. [Goetschalckx1907]58-59.
• 1387, 27 november: Hertogin Joanna schenkt vrijdom van lasten aan de priorij van ’t Kiel voor haar goederen te Mortsel en Edegem (27 november 1387), ed. [Goetschalckx1907]59.
• 1388, 20 mei: Costijn van Ranst, heer van Canticrode, geeft vrijdom van lasten en beden aan de priorij voor dezelfde goederen te Mortsel en te Edegem (20 mei 1388), ed. [Goetschalckx1907]60.
• 1392, 12 december: Verandering aan het verdrag van 24 maart 1324, ed. [Goetschalckx1907]60-62.
• 1393: Guillelmus, algmeen prior, en het algemeen kapittel der kartuizers keuren de voorgaande veranderingen goed, ed. [Goetschalckx1907]62-63.
• 1394, 22 april: Filip van der Couderborch verkoopt de helft der heerlijkheid van ’t Kiel aan zijn oom, ridder Wouter van der List, ed. [Goetschalckx1907]63-64.
• 1401: Filips de Schone amortiseert de helft der heerlijkheid van ’t Kiel ten gnste van de kartuizers aldaar, ed. [Goetschalckx1907]64-66.
• 1410, december: Hertog Anthonis getuigt dat Wouter van der List de helft der heerlijkheid van ’t Kiel verkocht heeft aan de kartuizers van ’t Kiel, ed. [Goetschalckx1907]66.
• 1442, 1 april: Nicolaas van de Werve en Catharina Mickaerts geven aan de priorij van Sint-Katrien op ’t Kiel zes pitanties [traktaties] van de beste witte Rijnwijn die er te Antwerpen te vinden is en gelasten de prior met het opzicht der kapel van Onze-Lieve-Vrouw-op-den-Horst te Schooten, ed. [Goetschalckx1907]66-69.
• 1549, 3 mei: Toestemming van het kapittel van Sint-Gummarus te Lier om een kartuis te stichten (3 mei 1549), ed. [Goetschalckx1911].

3. Fontes litterales
• Cartusia Lyrana. Kroniek van het kartuizerklooster te Lier opgesteld in 1628 over de jaren 1494 tot 1566 (165 x 110 mm, ongepagineerd), in: Archief Dominicanenklooster Gent, Fonds Andere kloosterorden, nr. 2209.36
• Chronijcke van Lier (s. XVIII), in: KB Brussel, ms. 6206-08 (cat. 5407).
• De fundatione domus Sanctae Catharinae iuxta Antverpiam, in: Petrus Dorlandus, Chronicon Cartusiense, ed. Theodorus Petreius, Notae seu elucidationes, Coloniae Agrippinae [Köln] 1608, 372-374.
• Gedenkwaardighe Memorien van 1425 tot ende met het jaer 1582 (s. XVII) door Richard Van Graezen37, in: KB Brussel, ms. II 757 (cat. 5408) (olim Lier, Stadsarchief, afd. Manuscripten).
• Histoire de Lierre (s. XVIII) door J. L. Bax38, in: KB Brussel, ms. 22453 (cat. 5402).
• Lira Brabantiae civitas illustrata (1724) door J. F. Portanus39, in: KB Brussel, ms. III 1466 (olim Antwerpen, Rijksarchief, Kerkelijke archieven: Kapittel van Lier, nr. 12).
• Mutilus Commentarius, mediis raptus ex ignibus, rerum maxime insignium, quae Cartusiae Kilinae, sive Antuerpianae aliquando, nunc Lyranae, obtigerunt (ante 1625)40, mogelijk samengesteld door Ludovicus de La Tour41, in: Grande Chartreuse, Archives, nr. A-v, 9a: Chartreuse d’Anvers, Sainte-Catherine-du-Mont-Sinai (Kiel, puis Lierre), Province de Teutonie, p. 4-40.42

4. Sigilla43
Brussel, Algemeen Rijksarchief
Verzamelng zegelafgietsels
• nr. 6925 (?): afgietsel van een zegel inzake een akte dd. 24 maart 132444 (Antwerpen, Rijksarchief, Onze-Lieve-Vrouwekapittel en -kathedraal te Antwerpen: KAA. Capsae Dominorum. Banden, delen en losse stukken, capsa 18, dom. 50bis)45: ovaal, 42/45 à 28 mm, randschrift S[IGILLUM] DOM[US] B[EATE] CAT[ER]INE P[RO]P[E] [ANTWER]PIA[M] ORDI[NI]S CARTUSIENS[IS].46
• nr. 18007: afgietsel van een zegel (ovaal, 52 à 33 mm, randschrift S[IGILLUM] D[OMUS] . . . [ANT]W[ER]PIA[M] ORD[INIS] . . .)47 inzake een akte van 1425 uitgaande van de Kielse prior Theodoricus Teerlinc († 1449)48, bewaard in Gent, Rijksarchief, Sint-Bavoabdij Gent.49
• nr. 33182: afgietsel van een zegel inzake een akte dd. 16 maart 1459 uitgaande van het Kielse kartuizerklooster, bewaard in het RA Brussel (Vorst), Kerkelijke Archieven van Brussel, nr. 11571: Oorkondenverzameling van het Kartuizerklooster te Scheut, akte 391.50

Dezelfde zegeltypes, volledig of fragmentarisch, worden aangetroffen bij akten dd.
• 12 februari 1441: RA Brussel (Vorst), Kerkelijke Archieven van Brussel, nr. 2192: Oorkondenverzameling van de Sint-Michiel- en Sint-Goedelekathedraal. Ancien Régime, per chartam.
Dit zegel (ovaal, 53 à 35 mm) zou vergelijkbaar zijn met het zegelafgietsel hierboven onder nr. 18007 beschreven, terwijl zijn randschrift beter is bewaard: S[IGILLUM] DOM[US] B[EATE] CATTINE [sic] P[RO]PE A[N]TW[ER]PIA[M] ORDI[NI]S CARTUSIEN[SIS].51
• 1 april 1449: Antwerpen, Bisschoppelijk Archief, Kartuizers van Antwerpen en Lier: Oorkondenverzameling, per chartam.
• 16 maart 1459 (zie hoger).
• 20 juli 1532, 27 februari 1546: Antwerpen, Bisschoppelijk Archief, Kartuizers van Antwerpen en Lier: Oorkondenverzameling, per chartam.
• 26 januari 1548: Hasselt, Rijksarchief, Abdijen en kloosters, commanderijen: Landcommanderij Alden Biesen Ancien Régime. Oorkonden, per chartam.52
• 1 juli 1549, 27 april 155153, 27 oktober 1559: Antwerpen, Bisschoppelijk Archief, Kartuizers van Antwerpen en Lier: Oorkondenverzameling, per chartam.

Grenoble, Archives départementales de l’Isère
Chartreux, nr. 4 H 29754
• 16 september 1571 inzake een brief van Anthonius a Fine I55, d.i. Antonius Van den Eynde I († 1613), prior van het kartuizerklooster te Lier tussen 1571-159656: ovaal zegel, 34 à 28 mm, randschrift S[IGILLUM] S[AN]C[T]E C[ATHERINE] ORD[INIS] CART[USIENSIS] PROPE ANTVERP[IAM].
• Kleine ronde zegelstempel (19 mm) zonder inscriptie met als beeldenaar een rad liggend op het lemmet van een verticaal geplaatst zwaard.57
• 13 maart 1589 inzake een brief van prior Anthonius: kleine ronde zegelstempel (18 mm) zonder inscriptie met als beeldenaar een rad liggend op het lemmet van een verticaal geplaatst zwaard.58

5. Arma
Albert-Marie Courtray, Armorial historique de l'Ordre des Chartreux, résumé, corrigé, complété. Travail dactylographié, Sélignac 1962, 92 geeft volgende beschrijving59:
- in vertaling: Schildhoofd van goud met dubbelkoppige adelaar in zwart (gelijkend op het wapen van het Roomse Rijk); schildpunt van rood met burcht in goud en drie zilveren hangtorens begeleid door twee handen van hetzelfde (gelijkend op het wapen van de Stad Antwerpen).
- vervolg: “Le Vasseur donne les armes du duc de Brabant: d’or au lion de sable. Il ne fut pas fondateur, mais se borna à confirmer la fondation; Il n‘est pas absolument impossible ... que ses armes aient cependant été portées”.
In 1523 heeft prior Joannes van Damme (of van Mechelen, † 152960) aan de kartuis van Leuven een glasraam met het wapen van zijn huis geschonken.

BijlageGrootte
PDF-pictogram Lier_Stadsarchief_Fonds Kartuizers te Lier.pdf407.83 KB