Historia intellectualis

1. Auctores
Gulielmus Van Iserenloen (scriptor)
Joannes-Baptista Luyckx
Petrus De Wal

2. Bibliotheca: manuscripta
a. anonyma

b. liturgica
- Antiphonarium (1464)
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 150721
- Biblia (1460)
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 201, 202, 203 2
- Biblia (post 1462)
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 1673
- Caeremoniale (s. XVI)
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 19544

c. opera monachorum Bruxellensium
- Gulielmus Van Iserenloen O.Cart. (script. ): Constitutiones Carthusianorum
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 108585
- Joannes Tourneur O.Cart.; De libris continentibus omnia que in ecclasia refectorio capitulo et misse officio leguntur et cantantur
      ■ Den Haag , Koninklijke Bibliotheek (Nationale Bibliotheek van Nederlnad), 71 G 256”
- Joannes Tourneur O.Cart.: [Historia Carthusiae in Scheut prope Bruxelles]
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 57647
- JoannesBaptista Luyckx O.Cart.: Cataloge der boecken versaemelt door den Seer Eerweerdighen Heere Luijckx, prior van het Clooster der Chartreusen binnen Brussel anno 1778
      ■ Brussel, Stadsarchief, 13548
- Petrus De Wal O.Cart.: Calendarium Cartusiae Bruxellensis auctius cum observationibus Ordinis antiquitate nec non mystica ratione divini officii
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 34429
- Petrus De Wal O.Cart.: Collectaneum rerum gestarum et eventuum Cartusiae Bruxellensis cum aliis externis tum patriae tum ordinis
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 7043, 7044-46, 7047, 704810

d. opera monachorum non-Bruxellensium

e. opera auctorum non-cartusiensium

f. opera ex indicibus codicum manuscriptorum
Catalogus manuscriptorum conscriptus post abolitionem monasterii (1783)11: Liste des manuscrits trouvés au couvent supprimé des Chartreux à Bruxelles12
1. La sainte bible sur velin 4 vol. in fol. On lit à la fin du premier volume: anno D(omini) M°.CCCC°.LX° in vigilia sancti laurentii finitum fuit hoc opus in domo nostra Domine de gratia ordinis Carthusiensis prope Bruxellas
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 16713
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 201, 202, 203 14
2. Martyrologium Usuardi in fol. sur velin. À la suite de ce manusrit se trouve un catalogue des bienfaiteurs de l’ordre disposé suivant l’ordre du calendrier et qui paroit être l’obituaire de ces bienfaiteurs
      ■ Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Ser. n. 1277515
3. Vita sancti Hugonis episcopi in fol. sur velin incomplet
4. Origo domus Carthusiensis extra oppidum Bruxellense [in textu: Bruxellensi]. Manuscrit sur velin in folio, écrit de la main d’Adrien Dullaert, secrétaire de la ville de Bruxelles, contenant les actes de la fondation du couvent et plusieurs armoiries
      ■ Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Ser. n. 1277916
5. Chronica ab initio mundi usque ad anum 1489. Tractatus de summis pontificibus, imperatoribus, regibus Franciae, ducibus Brabantiae etc. Avec quelques généalogies et filiations
      ■ Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Cod. Ser. n. 1278517
6. Collectaneum rerum gestarum et eventum Carthusiae Bruxellensis. 4 volumes in folio avec un catalogue des prieurs,, procureurs et profes de cette maison. Le livre 4 contient plusieurs actes relatifs aux biens de faveur et autres annotations très essentielles pour l’administraion
      ■ Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 7043, 7044-46, 7047, 704818
7. Forma recipiendi novicios. Ms. in 4° sur velin19
8. Tractatus de sacramentis cofnessionis et baptismatis [in textu: baptismi]. Ms. sur papier in 4°
9. Cassianus de institutis S. S. presbiterorum. Ms. sur velin in 4°
10. Extatica visio mirabilis quam habuit vir quidam venerabilis religiosus Carthusiensis. Ms. sur papier in 4° bis
11. Theologia moralis. Ms. in 4° sur papier
12. Semones capitulares patris Henrici Coesvelli. In 4° manuscrit sur papier
      ■ Manuscriptum perditum ?20
13. Idem patris Guillielmi Bibautii. Sur papier bis
14. Directorium noviciorum. In 4° ms. sur papier
15. Chronickel van Hollant. In 4° ms. sur papier avec la Bataille de Woeringhen, avec quelques armoiries
      ■
16. Dubia resoluta. In 4° ms. sur papier
17. Sermones dominicales. Ms. sur papier in 4°
18. De divinissimo novae legis sacrificio. In 4° ms. sur papier
19. Vitae sanctorum patrum. Ms. in 4° sur velin
20. Een geestelijck tractate leerende Godt te soecken. In 4° ms. sur papier
21. De officio sacristae. In 4° ms. sur papier
22. Collationes exhortatorice. Ms. in 4° sur papier
23. Livre premier des Confessions
24. Schoone deser geestelijcke leeringen. In 4° ms. sur papier
25. Un livre sans titre relatif aux miracles et à l’histoire de N. D. de Scheut. In 4° ms. sur papier
      ■
26. Forma recipiendi novicios. In 4° ms. sur papier
27. Tractatus de sobritate. In 4° ms. sur papier
28. Annotationes ad Summam divi Thomae. Ms. in 4° sur papier
29. Regula beati Geronimi. In 12° sur velin (,) ms.
30. Divi Augustini Scala paradisi. Sur velin ms. in12°
31. Vision admirable d’un chartreux. In 12° ms. sur papier, bis
32. Calendrier perpétuel grégorien. Ms. in 12° sur papier
33. Psalterium [in textu: Spalterium]. Sur velin ms. in 12°
34. Compendium thesauri exorcsmarum. Ms. in 4° sur papier
35. Bullae Summorum Potificum. Ms. in 4° sur papier
36. Exhortatio [in textu: Exhorcitatio] pro noviciis. Ms. in 4° sur velin
37. Le combat de l’homme selon la chaire et de l’homme selon l’esprit. In 4° ms. sur papier
38.. Index librorum et homiliarium [in textu: homiciliarum]. In 12° ms. sur papier
39. Un[e] espèce de rituel disposé suivant l’ordre du calendrier. Ms. sur papier in 12°
40. Quae singulis dici horis agere debeat novicius. Ms. in 12° sur papier
41. Tenor associationis carthusiae Bruxellensis cum carthusia Antverpeinsi et alia
42. Carthusianorum anglorum notitia
      ■
43. Fenestrae vireae prout steterunt in ambitu in Scheut
      ■
44.Calendarium anniversariorum
      ■
45. Origines domorum Sacrae Ordinis Carthusienis avec les noms des prieurs, prosés (= geprofeste leden), bienfaiteurs des diverses maisons
      ■
46.Sacra flos Campi seu nostra domina de gratia au[c]tore J. B. de Vaddere avec plusieurs généalogies, épitaphes, armoiries, etc.
      ■
De nummers 2, 4, 5, 15, 25, 42, 43-44, 45 en 46. uit voornoemde lijst werden op 28 maart 1786 naar de Chambre Héraldique overgebracht.21 Toen de Franse revolutionairen de Nederlanden in 1792/94 bezetten, vluchtte de voorzitter van de Heraldische Kamer, Charles-Jean Beydaels de Zittaert (†1811), met de archieven, handschriften en drukken van zijn instelling langs de Noordelijke Nederlanden en Duitsland naar het veilige Wenen. Na zijn omzwervingen bood hij de waardevolle heraldische en genealogische documenten uit de collecie van de Heraldische Kamer aan keizer Frans I van Oostenrijk († 1835) aan in 1803. Manuscripten kwamen terecht in de zogenaamde Familien-Fideikommiss-Bibliothek, de persoonlijke bibliotheek van de keizer. Uit dank voor deze overdracht werd Beydaels de Zittaert benoemd tot Wapenkoning der Oostenrijkse Nederlanden.22

g. opera e donationibus testamentisque
Nicolaus Blyen23
- Archidiaconus super decretum in duo voluminibus
De Archdiaconus aan wie wordt gerefereerd is de Italiaanse canonist Guido da Baisio († 1313), omstreeks het midden van de 13e eeuw geboren, waarschijnlijk te Reggio waar hij ook kerkelijk recht studeerde en onderwees, later te Bologna waarheen hij verhuisde. Zijn hoofdwerk bestond in een commentaar op het Decretum Gratiani (ca. 1140), dat hij ca. 1300 schreef en waaraan hij de titel Rosarium seu in Decretorum volumen commentaria gaf. In 1296 verhief paus Bonifatius VIII († 1303) hem tot aartsdiaken van de kerk van Bologna en tot aartskanselier van de universiteit alhier.
- Decretales
Deze zijn zeer waarschijnlijk de Decretales Greogii IX, als verzameling ook het Liber Extra genoemd, dat de totale kerkrechtelijke productie (afgezien van de onciliaire canons) extra Decretum Gratiani bevat. Ze zijn een bron van het middeleeuwse kerkelijk recht. In 1230 gaf paus Gregorius IX († 1241) aan zijn kapelaan en biechtvader, de canonist Raymundus van Penyafort o.p. († 1275), de opdracht om een ​​nieuwe canonieke collectie samen te stellen sedert de verschijning van het Decretum Graiani, dat tot dan de voornaamste verzameling van kerkelijke wetteksten was. In 1234 werden zij gepubliceerd als de enige officiële rechtscode in de Kerk.24 Decretalen waren antwoorden van pausen in briefvorm (Litterae decretales) op vragen aangaande het kerkelijk recht en de kerkelijke discipline gericht aan afzonderlijke personen die hem over deze zaken consulteerden. Maar ook kwamen zij tot stand vanuit het direct persoonljk initiatief der pausen. De pauselijke decretalen hadden kracht van vonnis.25
- Lira super psalterium
Deze titel verwijst naar het belangrijkste werk – waarvan het een onderdeel is – van de Franse franciscaan Nicolaus de Lyra († 1349), met name zijn gigantische Postilla litteralis super totam Bibliam, samengesteld tussen 1322 en 1331. Dit standaard bijbelleerboek in het hoger theologisch onderwijs van de 14e en 15e eeuw kende in de handschriftelijke overlevering een complexe verspreiding.26
- Summa Pisana
De Summa de casibus conscientiae is het werk van de canonist en moraaltheoloog Bartolomeo da San Concordio o.p. († 1347), bij Pisa gelegen. Vandaar wordt hij ook Bartholomeus Pisanus genoemd en zijn werk, dat hij in 1338 voltooide, derhalve in de wandeling de Summa Pisana of Pisanella. Dit compendium van kerlelijk recht is een voortzetting en verbetering van de verouderde Summa confessorum van de dominicaan Joannes Rumsik Friburgesis († 1314).27

3. Bibliotheca: impressa
• Biblia latina
Basel: Nicolaus Kesler, 4 kal. Novembris (9 okt. of 24 nov. 1487)

• Statuta Ordinis Cartusiensis a domino Guigone priore Cartusiae edita
Basel: Johannes Amorbach (m.m.v Johann Petri & Johann Froben), 1510

• 1. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3376.
• 2. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3380.
• 3. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3394.
• 4. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3385.
• 5. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/5134.
• 6. Schematische beschrijving van het handshrift: http://www.cartusiana.org/node/8070 (annotatio).
• 7. Een geconstrueerde titel door Cat. KB Brussel, dl. 6, 1906, 172 (nr. 3860) die verwijst naar het Liber fundationis, de zogeheten “Kroniek van Scheut”. Raadpleeg in bijlage een transcriptie [Ex archivo proprio Francisci Timmermans]. Over de Latijnse redactie van dit werk ten overstaan van zijn Middelnederlandse vertaling, zie Joannes Tourneur.
• 8. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/4445.
• 9. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3387.
• 10. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/2815.
• 11. De Brusslse kartuizers werdenop 5 mei1783 in kennis gesteld van het keizerlijk decreet van 17 maart 1783 in verband met de afschaffing van de onnutte contempatieve orden. Zij verlieten hun klooster in de loop van de maand juni daaropvolgend. Met de inventarisatie van de roerende en onroerende goederen was men reeds gestart in 1782. – [Soenen 1972]1425-1426.
• 12. ARA Brussel, Comité voor de Religiekas / Comité de la Caisse de Religion, nr. 72/62, anastat. herdr. J. Machiels, Inventarissen van kloosterbibliotheken door Jozef II afgeschaft en aanwezig in het Algemeen Rijksarchief (nrs. 52-95), Brussel 2000, 521-524 (= Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Reprints, 169).
• 13. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3380?q=node/3394.
• 14. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/3380.
• 15. Persoons, ‘Handschriften uit klooseters in de Nederlanden in Wenen’, 67 (nr. 29).
  Algemene titelbeschrijving: http://data.onb.ac.at/rec/AC13891023. Titelbeschrijvingen per onderdeeel: Calendarium cum necrologio, Epistolae canonicae, Epistolae Apostolorum. Martyrologium.
• 16. Persoons, ‘Handschriften uit klooseters in de Nederlanden in Wenen’, 67 (nr. 30).
  Titelbeschrijving: http://data.onb.ac.at/rec/AC14446944. Digitale kopie: https://digital.onb.ac.at/RepViewer/viewer.faces?doc=DTL_9328389&order=1.... – Nog andere handschriften worden vermeld in Narrative sources.
• 17. Persoons, ‘Handschriften uit klooseters in de Nederlanden in Wenen’, 67 (nr. 31).
  Titelbeschrijving: http://data.onb.ac.at/rec/AC14447026.
• 18. Auteur: Petrus De Wal O.Cart. Schematische beschrijving van het handschrift: http://www.cartusiana.org/node/2815.
• 19. Is een hoofding in het Caeremoniale (s. XV ex.)
• 20. [Gaens 2019a]299.
• 21. Editie: [Piot 1877]191 en E. Persoons, ‘Handschriften uit kloosetrs in de Nederlanden in Wenen’, in: Archief- en bibliotheekwezen in België, 38 (1967), 102-103.
• 22. Voor meer details, zie Persoons, ‘Handschriften uit kloosetrs in de Nederlanden in Wenen’, 59-61.
• 23. “Item eodem anno [1480] ex testamento Nicolai Blien doctoris Lovaniensis demorantis qui obiit feria sexta infra octavas Assumptionis [maandag 21 augusus] ... Legavit igitur dictus dominus Nicolaus ... duo volumina Archidiaconi super decretum, decretales suas, summam Pisanam, et Liram super psalterium ut fratres aliquas missas facerent pro eo post obitum suum quod et fecerunt”. – Kroniek van Scheut → Brussel KB, ms. 5764, f. 55r.
  Nicolaus Blyen (Blien) Trudonensis († 1480), doctor [et professor] legum Lovaniensis en tweemaal semestrieel rector van de universiteit. Hij werd een eerste maal semestrieel rector e facultate juris civilis verkozen op de laatste dag van februari 1469, een tweede maal op de laatste dag van augustus 1476. Onder zijn rectoraat had In december 1476 en januari 1477 een visitatie van de universiteit plaats op last van hertog Karel de Stoute († 1477). – Zie E. Reusens, Documents relatifs à l’histoire de l’Université de Louvain (1425-1797), dl. 1: Université en général, Louvain 1893-1902, 247-258, 688-690.
• 24. Deze verzameling mag niet worden verward met het Liber Sextus, een collectie decretalen die paus Bonifatius († 1303) in 1298 heeft uitgevaardigd als vervolg op het uit vijf boeken samengestelde Liber Extra van Gregorius IX uit 1234.
• 25. G. Fransen, Les décrétales et les collections de décrétales, Turnhout 1972, 25-26, 42-44 (= Typologie des sources du Moyen Âge occidental, 2) + Mise à jour du fascicule n° 2, Turnhout 1985, 5 - Lexikon des Mittelalters (pocketed.), 3 (2003), 623, 655-661.
• 26. Franciscan Authors s.v. Nicolaus de Lyra (Nicolas de Lyre, ca. 1270/80-1349), doctor planus, doctor utilis.
• 27. M. W. Bloomfield et al, Incipits of Latin works of the Virtues and Vices, 1100-1500 A. D. Including a section of incipits of works on the Pater Noster, Cambridge (Mass.) 1979, 432, nr. 5052) (= The Medieval Academy of America, 88) - J. Dietterle, ‘Die Summae confessorum’, in: Zeitschrift für Kirchengeschichte, 27 (1906), 166-169 - Th. Kaeppeli, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, vol. 1, Romae [Roma] 1970, 158-165 (nr. 436); vol. 2, Romae [Roma] 1975, 430-433 (nr. 2344) - R Newhauser & I. Bejczy, A supplement to Morton W Bloomfield et al. ‘Incipits of Latin works on the Virtues and vices, 1100-1500 A. D.’, Turnhout 2008, 287, nr. 2057 (= Instrumenta patristica et mediaevalia. Research on the inheritance of Early and Medieval Christianity, 50).