Epistola ad abbatem sancti Adriani Gerardimontensis (De cura pastorali)

Aan het auteurschap van deze brief over pastorale zorg, gericht aan de abt van de benedictijner abdij van Sint-Adriaan te Geraardsbergen, valt moeilijk te twijfelen. In de handschriftelijke overlevering wordt hij toegeschreven aan Gerardus van Schiedam en ook de oudere bibliografen zoals Arnoldus Bostius zetten deze brief op diens naam. Gezien de herkomst van de overgeleverde handschriften en de nabijheid van de abdij, schreef Gerardus de brief vrijwel zeker tijdens zijn verblijf als prior in de kartuis van Sint-Martens-Lierde (eerste periode: ca. 1420/21-1427; tweede periode: 1436-†1442). Misschien was de brief gericht aan abt Gillis vanden Eechoute (†1440), die zijn voorganger opgevolgd was in 1417. De brief opent met het traditionele bonus pastor thema in de geest van Gregorius de Grote, één van de auteurs die Gerardus citeert. Daarbij licht hij aan de abt de voorwaarden toe waaraan een goede herder (pastor) moet voldoen: zijn schapen kennen, zelf het goede voorbeeld geven in woord en daad en bereid zijn om zijn leven te geven voor zijn schapen, in tegenstelling tot een huurling (mercenarius) die vlucht bij het minste gevaar. Vervolgens gaat Gerardus in op de kloosterlijke geloften, en daarbij schenkt hij bijzonder aandacht aan de gelofte van armoede en het privé-bezit (proprietarisme). Dit gedeelte van de tekst is duidelijk zeer sterk beïnvloed door het tractaat De tribus votis monasticis van de kartuizer Hendrik van Coesfeld, maar deze bron wordt door de auteur niet vermeld. Wél wordt er door hem verwezen naar één van de brieven van Geert Grote met betrekking tot dit thema, wat Gerardus ook in een andere brief in de context van het proprietarisme doet. — © Tom Gaens.

Incipit
Salutem et pacem in Domino sempiternam, reverende pater et domine, de vestra pietate ...

Handschriften

Amiens, Bibliothèque municipale

München, Universitätsbibliothek